Ngày Dân số năm nay có chủ đề “Tham gia tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn vì hạnh phúc gia đình, vì tương lai đất nước” với mục đích nâng cao nhận thức của mọi người về vai trò quan trọng của việc tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn, giúp các cặp đôi chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho cuộc sống hôn nhân và chuẩn bị sức khỏe để sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh, góp phần nâng cao chất lượng dân số.

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế chia sẻ: “Công tác dân số vừa cấp bách, nhưng cũng vừa cơ bản và lâu dài, có ý nghĩa quyết định quan trọng đối với sự phát triển bền vững của đất nước.

Phát biểu chào mừng, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương - Thứ trưởng Bộ Y tế chia sẻ: “Công tác dân số vừa cấp bách, nhưng cũng vừa cơ bản và lâu dài, có ý nghĩa quyết định quan trọng đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Bộ Y tế trân trọng đề nghị các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương tăng cường sự quan tâm, chỉ đạo nhất là về công tác cán bộ, sớm kiện toàn ổn định tổ chức bộ máy và nhân lực làm công tác dân số, đảm bảo chế độ chính sách cho cán bộ dân số; ưu tiên đầu tư, hỗ trợ nguồn lực kịp thời cho công tác dân số, tiếp tục phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo dân số và phát triển ở các cấp, đẩy mạnh triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 21 của Ban Chấp hành Trung ương và Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, các chương trình, đề án, kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Đưa công tác dân số thành nội dung quan trọng trong lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền các cấp".

Năm 2023, công tác dân số tiếp tục nhận được sự quan tâm của Thủ tướng Chính phủ; sự chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Bộ Y tế; sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, đoàn thể, của cấp ủy, chính quyền và sự ủng hộ của các tầng lớp Nhân dân. Điều đó thể hiện Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển.

Tuy nhiên năm 2023, ước tính nhiều chỉ tiêu công tác dân số không hoàn thành còn gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế. Mức sinh giảm dưới mức sinh thay thế, còn biến động khó lường; hoạt động cung ứng dịch vụ dân số bị gián đoạn; mất cân bằng giới tính khi sinh trở thành thách thức với công tác dân số từ nhiều năm nay và đang có dấu hiệu tăng. Nhiều địa phương vẫn đang tiếp tục kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy làm công tác dân số, gồm cả cộng tác viên dân số. Chất lượng thông tin, số liệu chuyên ngành dân số chưa được đầu tư đúng mức làm giảm độ tin cậy đáp ứng yêu cầu.

Lãnh đạo Bộ Y tế, Cục Dân số và các vị đại biểu tại Hội nghị. Ảnh: Trung Kiên

Chỉ tiêu cơ bản của công tác dân số năm 2024 được định hướng, nâng cao tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh: 73,9 tuổi; Tỷ số giới tính khi sinh: 111,1 số bé trai/100 bé gái sinh ra sống ;Tổng tỷ suất sinh: 2,1 con/phụ nữ; Giảm tỷ số giới tính khi sinh (-SRB): -0,1 điểm phần trăm so năm 2023; Điều chỉnh mức sinh (+/-CBR): +0,3‰ so với năm 2023; Tổng số người mới sử dụng BPTT hiện đại trong năm: 5.075.316 người; Giảm số vị thành niên, thanh niên có thai ngoài ý muốn: 15% so với năm 2023; Tỷ lệ bà mẹ mang thai được tầm soát (sàng lọc trước sinh), đủ 4 bệnh: 50%; Tỷ lệ trẻ sơ sinh được tầm soát (sàng lọc sơ sinh), đủ 5 bệnh: 60%; Tăng thêm tỷ lệ cặp nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn: 8% so với năm 2023; Tăng thêm tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm: 11% so với năm 2023.

Đặc biệt hướng trọng tâm trong công tác xây dựng chương trình dân số năm 2024 theo hướng hoàn thiện thể chế, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Xây dựng Luật Dân số là ưu tiên hàng đầu và cấp bách, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để báo cáo Bộ Y tế, trình Chính phủ xem xét, quyết định việc đề xuất Quốc hội cho phép đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội với tiến độ cụ thể như sau: Trình Quốc hội cho ý kiến vào Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025); Trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025)…

Tập trung triển khai Chương trình Điều chỉnh mức sinh phù hợp vùng, đối tượng đến năm 2030 theo Quyết định số 588/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (Chương trình 588) và kế hoạch hành động thực hiện Chương trình của Bộ Y tế và địa phương.

Đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có hai con. Tập trung vận động, khuyến khích sinh đủ hai con ở nơi có mức sinh thấp, sinh ít con hơn ở nơi có mức sinh cao và duy trì kết quả ở nơi đã đạt mức sinh thay thế.

Tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số theo Nghị định số 39/2015/NĐ-CP của Chính phủ và các quy định hiện hành.

Khẩn trương rà soát, đề xuất sửa đổi các quy định không còn phù hợp với mục tiêu duy trì vững chắc mức sinh thay thế, các quy định xử lý vi phạm chính sách dân số; đặc biệt đối với các tỉnh mức sinh thấp; bổ sung các chính sách khuyến khích, hỗ trợ theo Thông tư số 01/2021/TT-BYT ngày 25/01/2021 của Bộ Y tế.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm

Bảo đảm cấp đủ phương tiện tránh thai cho các đối tượng miễn phí tại Chương trình điều chỉnh mức sinh. Không để đối tượng được cấp miễn phí phòng tránh thai, không được thụ hưởng chính sách. Tổ chức chiến dịch tăng cường truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình và nâng cao chất lượng dân số phù hợp với từng vùng mức sinh đến 2025.

Xây dựng chương trình, tài liệu, tập huấn cho giảng viên tuyến tỉnh về khóa học trước khi kết hôn cho nam, nữ chuẩn bị kết hôn. Đào tạo, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ y tế, dân số, cộng tác viên dân số, nhân viên y tế thôn bản, người cung cấp dịch vụ. Lồng ghép vào chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý trong trường chính trị, hành chính.

Tại 33 tỉnh thuộc vùng mức sinh cao tập trung: Tuyên truyền về lợi ích của việc sinh ít con hơn. Khẩu hiệu: “Dừng ở hai con để nuôi, dạy cho tốt”. Tại 30 tỉnh còn lại (vùng mức sinh thấp và mức sinh thay thế): Tuyên truyền về lợi ích của việc sinh đủ hai con. Khẩu hiệu “Mỗi gia đình, cặp vợ chồng sinh đủ hai con”. Rà soát, bãi bỏ các quy định của địa phương liên quan đến mục tiêu giảm sinh, giảm sinh con thứ 3 trở lên.