Theo đánh giá của nhiều nhà nghiên cứu, Việt Nam thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu về kinh tế số, xã hội số và Chính phủ điện tử. Xu hướng xã hội số, kinh tế số… là không thể đảo ngược trong tiến trình phát triển của thế giới đương đại. Việt Nam muốn trở thành nước phát triển có thu nhập cao, nâng cao tính độc lập tự chủ bắt buộc phải chuyển đổi số. Chuyển đổi số tăng sức chống chịu của nền kinh tế.

Trên thực tế, năm mới 2024, Việt Nam đang bước vào năm thứ 5 chuyển đổi số quốc gia. Năm 2020 là năm khởi động chuyển đổi số quốc gia; năm 2021 có thể coi là năm tổng diễn tập chuyển đổi số quốc gia; năm 2022 là năm hành động của người dân lên môi trường số; năm 2023 là năm dữ liệu quốc gia, tạo ra giá trị mới từ dự liệu, tạo ra các kết quả thiết thực. Năm 2024 sẽ là năm trải qua các thử thách nghiệt ngã, quyết liệt, hứa hẹn sự thành công mạnh mẽ bước đầu, tạo đà chuyển đổi số mạnh mẽ, toàn diện của chiến lược chuyển đổi số quốc gia trong các năm tiếp sau, tầm nhìn chuyển đổi số năm 2030 và năm 2045.

Không còn nghi ngờ gì khi khẳng định chuyển đổi số là cơ hội lịch sử, là chiến lược quốc gia, là động lực mới của phát triển, trong mọi ngành, mọi cấp, mọi giới và toàn xã hội trên nền tảng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của toàn bộ nền kinh tế, tác động sâu rộng đến tiến trình phát triển mạnh mẽ rực rỡ của đất nước ta trong những năm sắp tới.

Chuyển đối số trong hoạt động kinh tế - văn hóa - xã hội được coi là cuộc cách mạng, buộc phải thay đổi nhận thức, đổi mới công nghệ, nâng tầm nhận thức thời đại 4.0. Nguồn nhân lực số được coi là yếu tố cốt lõi của chuyển đổi số. Với thời đại bùng nổ công nghệ số, chỉ một phương tiện điều khiển trong tay có thể làm đảo lộn mọi thứ từ kinh tế đến văn hóa, từ xã hội đến con người, từ hòa bình đến chiến tranh. Máy bay không người lái vẫn có thể đánh trúng mục tiêu; ô tô không người lái vẫn đi đến nơi về đến chốn trên mọi cung đường; tàu hỏa không người lái, nhà ga không có bất kì nhân viên nào mà đoàn tàu vẫn ra vào ga, vẫn trả khách và đón khách như trăm năm nay vậy. Thời đại chuyển đổi số là vậy!

Chuyển đổi số trong hoạt động báo chí là quá trình áp dụng công nghệ số và các nền tảng truyền thông kĩ thuật số để thay đổi, cải tiến, tối ưu hoá hoạt động của cơ quan báo chí. Chuyển đổi số báo chí giúp cải thiện tốc độ tiếp cận của thông tin và sự tương tác thông tin. Chuyển đổi số mở ra nhiều cơ hội mới của quá trình hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa hoạt động báo chí. Chuyển đổi số cung cấp cho cơ quan báo chí môi trường để mở rộng phạm vi, khả năng tiếp cận và xử lí thông tin, kịp thời chuyển tải thông tin tới người dùng. Trên cơ sở đó mà phát triển kinh tế báo chí, quản trị tòa soạn hội tụ, tăng số lượng người đọc, tăng nguồn thu quảng cáo, giành lại nguồn thu quảng cáo từ các nền tảng mạng xã hội.

Với truyền thông số, có thể thấy, chưa bao giờ trên các nền tảng số, người dùng có thể chủ động tiếp nhận và tạo ra một lượng lớn nội dung thông tin như hiện nay. Sự chủ động tiếp nhận thông tin ấy đã làm thay đổi một cách cơ bản mô hình truyền thông cũ nhiều năm trước đây, mà tại đó công chúng gần như chỉ đóng vai bị động, thiếu tương tác khi tiếp nhận thông tin.

Năm 2024 cũng như vài ba năm đã qua, với bước tiến mới về công nghệ làm cho công chúng ngày nay không phải tìm kiếm tin tức ở đâu xa, vì số lượng thông tin quá nhiều và nó có ngay tức thì trong chiếc điện thoại thông minh. Hơn thế nữa, trong không ít trường hợp người dùng còn bị thông tin truy đuổi, thậm chí bị dẫn dắt. Tin tức giả, tin bẩn, xấu độc đôi khi lấn át tin thật, tin tốt, tin chuẩn mực. Năm 2024, hiện trạng tin giả vẫn là điều nhức nhối, làm giảm độ tin cậy của thông tin trên không gian mạng xã hội. Điều này ngày càng trở nên bức xúc, đang là một trong những thách thức lớn của chuyển đổi số báo chí, khiến việc sàng lọc, kiểm chứng thông tin trở nên phức tạp hơn. Hơn thế nữa, các cơ quan báo chí đang phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các mạng truyền thông khổng lồ từ nước ngoài như Facebook, Google. Các kênh truyền thông này có công nghệ vượt trội, nguồn tài chính khủng, tạo áp lực và sự cạnh tranh không hề nhỏ đối với nhiệm vụ chuyển đổi số của báo chí ở Việt Nam, đòi hỏi cuộc chạy đua quyết liệt để thích nghi.

***

Năm mới 2024, bên cạnh thời cơ và thuận lợi, kinh tế - xã hội tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách mới. Một số ngành nghề đòi hỏi bước tiến nhanh của chuyển đổi số. Hoạt động du lịch, y tế, các trung tâm đào tạo nhân lực,… đòi hỏi sự phấn đấu quyết liệt để theo kịp nhu cầu phát triển của kinh tế số, xã hội số.

Cần thấy rõ chuyển đổi số quốc gia không chỉ là vấn để công nghệ, kĩ thuật, nguồn lực tài chính mà còn là vấn đề thể chế, con người, nhận thức, tư duy, thói quen. Chuyển đổi số phải bắt đầu từ người lãnh đạo, từ người đứng đầu. Người đứng đầu bản lĩnh, có tri thức, giỏi chuyên môn nghiệp vụ, tâm huyết, đi tiên phong chuyển đổi số, đấy chính là yếu tố quyết định sự thành công của chuyển đổi số quốc gia. Thời gian luôn tiến về phía trước, không chờ đợi ai. Địa phương, ban, ngành, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, nhà trường, viện nghiên cứu,… nếu không kịp thay đổi chính mình, không tự trang bị kiến thức tiếp cận thông tin, không đầu tư cho nhân lực, cho công nghệ và nền tảng số, ắt hẳn sẽ bị gạt sang bên, không đủ sức hoàn thành nhiệm trong thời kì mới, trước khi bị sa thải.