Dãy núi Đa Bút sừng sững chắn ngang trước mặt tôi oai nghiêm như một hung thần. Tôi men theo con đường mòn khúc khuỷu chạy quanh co dưới chân núi đi về phía khu lăng mộ. Nắng bừng lên trải dài những thảm cỏ và hong khô những bậc thang rêu. Tôi phải len lỏi qua rất nhiều ngôi mộ, cuối cùng tôi đã đứng trước khu mộ mới xây lại của ông bà ngoại và mẹ. Gió thổi vi vu làm cành ổi quệt vào má thấy gai gai, chân tay lành lạnh. Nước mắt tôi tự nhiên trào ra khi ba nén nhang nghi ngút khói được thắp lên: “Ông bà ơi! Mẹ ơi, hôm nay con về đây để xin tạ tội... Nếu con có lỗi lầm gì xin hãy thứ tha cho con...”. Đáp lại lời tôi là tiếng gió ầm ì từ khoảng không bất tận trước mặt thơm ngan ngát hương lúa.
Mùa Hè năm 1974.
Trên con đường đê bỏng rực dài hun hút, có hai mẹ con gồng gánh rất nặng đi về hướng Bồng Trung, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Càng về trưa, mặt trời xối xả như chiếc chảo lửa sôi sùng sục chiếu xuống mặt đường nhựa những tia nắng dữ dội. Người mẹ trạc ba mươi trông khỏe mạnh, còn đứa bé gái chừng bốn tuổi xinh xắn trong chiếc váy dù thêu hoa lon ton chạy đằng sau. Cả hai mẹ con mồ hôi nhễ nhại cắm cúi bước đi rất vội vã. Những căn nhà thưa thớt lùi lại phía sau, từ bây giờ họ phải đi xuyên qua rừng. Tiếng chim hoang dã gọi bầy nghe lúc gần lúc xa. Rừng tĩnh mịch mang hơi thở huyền bí. Dường như quá mệt, đứa bé đứng lại vừa thở vừa nói:
- Mẹ ơi! Sắp tới nhà ông bà trẻ chưa?
- Kia kìa, ở chỗ bụi tre ấy - người mẹ giơ tay quệt mồ hôi trả lời - Con cố gắng lên một chút nhé.
Đường đi không một bóng người. Cây cối um tùm tràn ra cả lối đi, quệt vào mặt. Người mẹ tỏ ra lo lắng cao độ, luôn mồm giục con phải bám sát sau lưng. Đường mỗi lúc một khó đi, hết lên dốc lại xuống đèo, đất đỏ nhuộm bẩn gấu quần lụa đen của người mẹ. Chợt nghe có tiếng nước chảy róc rách của con suối đơn độc giữa rừng, đứa trẻ hét lên sung sướng nhưng mẹ nó đã quát: “Cẩn thận, có rắn độc”. Đứa trẻ tiu nghỉu như bánh đa gặp nước, mặt nhăn nhó nhìn mẹ. Hai mẹ con cứ mải miết đi không dám nghỉ một phút. Thời gian trôi qua vùn vụt, mặt trời đã khuất sau núi hừng lên một vừng hào quang rực rỡ. Tất cả tạo nên một vẻ đẹp kỳ vĩ nhưng hứa hẹn nhiều nguy hiểm rình rập. Đứa trẻ chợt đứng lại và nhất định không chịu đi nữa, mặc cho mẹ nó nài nỉ van xin. Nó phụng phịu nói:
- Mẹ lừa con, qua bao bụi tre mà chẳng thấy nhà ông bà đâu.
Người mẹ lăm lăm cầm chiếc đòn gánh hốt hoảng nhìn xung quanh rồi khẩn khoản:
- Con ơi! Đứng ở đây thật đáng sợ, con vì mẹ mà cố lên.
Đi được thêm một đoạn thì đứa bé kêu khát nước, nhìn bi đông nước cạn khô mà trán đứa bé nóng hầm hập như sốt, lòng người mẹ quặn thắt. Làm thế nào bây giờ khi nhìn trước ngó sau không một bóng người để nhờ giúp đỡ. Bóng tối như một bức mành khổng lồ sầm sập rơi xuống, bằng một sức mạnh phi thường người mẹ quẩy gánh lên vai còn tay trái quắp con rảo bước. Chị cố gắng chút lực tàn cuối cùng giống như ngọn nến chợt bùng lên trước khi tắt hẳn để cố thêm một đoạn nữa. Vào lúc tia sáng cuối cùng khép lại trong mắt thì một tia sáng của sự sống chợt bùng lên trong khoảnh khắc. Một ngọn khói bếp lẻ loi bốc lên từ ngôi nhà duy nhất nằm nép bên vệ đường. Cả hai mẹ con được người đàn bà bán hàng nước giúp đỡ qua cơn nguy kịch. Sau khi ăn bát cháo gà nóng hổi và uống một cốc nước chanh, đứa bé đã hồi phục. Người mẹ cứ quỳ lạy cảm ơn rối rít nhưng chị chủ nhà đỡ dậy rồi nói:
- Đứng dậy đi em, đây đâu phải lần đầu tiên chị giúp đỡ khách đi đường! Em đừng cho là quan trọng.

Minh họa Lão Trần

Đêm đã khuya, nhìn về phía đông một quầng sáng hiện lên rồi mặt trăng như cái nống tre từ từ nhô lên bồng bềnh giữa nền trời màu nõn chuối. Tiếng ếch nhái côn trùng rỉ rả khắp nơi. Đứa bé đau bụng đòi đi nhà vệ sinh. Anh, chị chủ nhà chỉ tay lên phía rừng. Hai mẹ con rẽ cây tìm lối đi. Sim tím thơm ngào ngạt vương vấn bước chân. Cuối cùng cả hai tới nhà vệ sinh được dựng bằng khung tre và quây tạm bợ bằng mấy mảnh vải dứa. Có một vài tiếng động lạ bật lên rồi chìm vào hư không, cả hai mẹ con không hề hay biết có một con ác thú đói khát đang rình rập quanh đây. Gió sực mùi hôi. Chỉ nghe tiếng nhảy vọt đánh “sầm”, lá rụng cỏ cây xào xạc. Một mùi hôi thối gây gây xộc vào mũi. Người mẹ linh tính thấy việc chẳng lành, tay run run hé tấm vải dứa nhìn thì... Trời ơi, một con cọp lớn như trâu, mắt lồi trán trắng đứng đó. Con cọp có vẻ đói thịt, cào chân trước xuống đất. Người mẹ mồ hôi lạnh toát như tắm ôm chặt con gái vào người che chở. Hai mắt đỏ rực như hai hòn than của con cọp nhìn hau háu xuyên qua tấm vải mỏng, dường như nó muốn nói: “Hỡi mụ đàn bà! Mau nộp mạng cho ta”. Đứa bé sợ quá chợt khóc ré lên vì hoảng sợ nhưng mẹ nó đã vội vàng bịt mồm lại.
Năm phút nặng nề trôi qua.
Con cọp gầm lên một tiếng như sấm rền rung chuyển đồi núi.
Tiếng hoảng loạn của trái tim người mẹ.
Tiếng khóc tức tưởi của đứa trẻ.
Thời gian kéo dài như vô tận...
Người mẹ đã qua cơn sợ hãi trở nên bình tĩnh lạ thường. Chị dù sao cũng là một cựu thanh niên xung phong mở đường. Chị thì thầm vào tai con: “Khi nào mẹ lao ra thì con phải chạy thật nhanh về nhà bác hàng nước nhé”. Dặn dò xong, chị cầm chắc con dao phay sáng loáng nghiến răng quyết tử với con cọp một phen. Chị lao ra ngoài như một mũi tên mồm gào lên... “giết”... Như chỉ chờ có thế, nhanh như cắt cái đuôi của con cọp dựng ngược cứng như gậy sắt khoanh tròn một vòng rồi quật xuống đánh “phịch” và chồm tới tát mồi... Vào giây phút sinh tử chín phần chết một phần sống đó một điều kì diệu đã xảy ra, tiếng gầm rú ầm ầm của động cơ ô tô chạy tới làm con cọp sững lại trong tích tắc, tưởng trời sụp xuống nó hốt hoảng quay đuôi cút thẳng vào rừng thông.
- Đa tạ chị, ơn cứu mạng này mẹ con em bao giờ mới trả được. Thế cái ô tô lúc nãy ở đâu ra thế.
- Đó là xe chở đá ở Vĩnh Thịnh đi lên đấy.
- Thật may cho em quá.
Tờ mờ sáng hôm sau, tiếng chim hót lảnh lót vang trời như đánh thức cả rừng cây đón chào ngày mới. Tiếng chim bay vào thinh không, lan tỏa xuống thung lũng, vang vọng trong không gian thơm ngát hương đất, hương trời. Cơm nước xong xuôi chủ khách quyến luyến chia tay hẹn ngày tái ngộ. Nhưng ngày đó không bao giờ có...
Đứa trẻ trong câu chuyện kể trên chính là tôi. Còn người mẹ trẻ đó là mẹ của tôi hiện đang nằm yên nghỉ trong khu mộ này. Mẹ ơi, thế là thấm thoắt đã hơn chục năm kể từ ngày mẹ ra đi bởi căn bệnh hiểm ác. Cả ba chị em con đều trưởng thành và đã xây dựng gia đình. Các cháu thì ngoan ngoãn chăm chỉ học hành. Quê mình ông bà trẻ vẫn khỏe và mọi người vẫn nhắc tới mẹ luôn. Còn bố thì... không thay đổi mấy. Mẹ ơi con nhớ những lần theo mẹ đi gặt lúa, nhớ những chiều nắng nhẹ khói un lúa lép rẽ thành những nhánh ngoằn ngoèo bay về trời. Bây giờ không còn ai đi gom lúa lép về nhà để đun lấy tro bón ruộng và giữ nóng cho nồi cám heo bởi đã có bếp ga, bếp điện, bếp than tổ ong. Miền quê dẫu có nhiều thay đổi nhưng khói đun lúa lép vẫn còn đó với bao lo toan, vui buồn của người nông dân sau mùa gặt. Con đường rừng khi xưa mẹ con mình gặp nạn bây giờ đông vui sầm uất lắm, hổ báo chỉ còn trong huyền thoại mà thôi, cả hai mẹ con bác bán nước cứu mạng mẹ con mình đều đã mất vì bệnh dịch. Bây giờ qua đó chỉ còn ba nấm mồ thôi mẹ ạ. Lần nào về quê con cũng mua hoa quả thắp hương cho cả nhà bác ấy, thôi mẹ cũng đừng buồn mẹ nhé.
Mẹ ơi! Chắc ở dưới suối vàng mẹ cũng ngậm cười!
Tôi ngước đôi mắt đẫm lệ nhìn về phía Vĩnh Lộc, có một luồng sáng rực lên tỏa ánh lung linh huyền ảo. Bóng chiếc cầu mới xây bắc qua sông Mã sừng sững như một pháo đài kiên cố. Một cơn lốc xoáy từ đâu ào tới mang đầy xác hoa sim tạo thành cơn mưa sim tím rơi đầy mặt sông... Có một dáng người cao gầy mảnh khảnh trong chiếc áo dài màu trắng đang sải bước trên cầu. Cánh hoa dâng ngập bắp chân nhưng bà vẫn mải mải miết đi về nơi xa tít... Xa mãi...
Có phải mẹ đấy không? Mẹ ơi...

Truyện ngắn của Nhật Nguyệt Xuân Hương