Nhộn nhịp các “vựa” điều

Bình Phước được coi là “thủ phủ” hạt điều của nước ta, với hơn 170.000ha trồng điều, toàn tỉnh có hàng trăm cơ sở kinh doanh, chế biến hạt điều thành phẩm, phục vụ xuất khẩu cũng như tiêu thụ trong nước. Các cơ sở kinh doanh, chế biến hạt điều hoạt động quanh năm, nhưng những tháng cuối năm mới là giai đoạn mà các “vựa” điều làm ăn nhộp nhịp, khi thị trường cần nguồn hàng rất lớn, khiến họ phải “đỏ lửa” rang điều suốt ngày đêm. Chính vì thế nên hầu như cơ sở nào cũng phải tuyển dụng lao động thời vụ.

Qua tìm hiểu được biết, một cơ sở chế biến tư nhân nhỏ nhất, cũng cần từ 5-7 nhân công lựa, sắp xếp và đóng gói hạt điều. Các cơ sở lớn thì cần tới hàng chục, hàng trăm nhân công thời vụ làm các việc lựa, sắp xếp và đóng gói sản phẩm.

Nhân công đang lựa, phân loại khi hạt điều vừa được rang xong

Vào ngày đầu tháng 11/2022, chúng tôi đến xưởng điều Long Vân, khu phố Long Điền, phường Long Phước, thị xã Phước Long, ngày bình thường chỉ cần khoảng vài người, nhưng dịp cuối năm này cơ sở tuyển dụng thêm hàng chục nhân công để lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều cho kịp các đơn hàng. Chủ xưởng điều Long Vân cho biết, khi tới mùa làm điều Tết, hầu như cơ sở nào cũng đông vui nhộn nhịp. Đúng là các khâu khác trong quy trình sơ chế, chế biến hạt điều không cần nhiều nhân lực, bởi từ hấp, chẻ, sấy, rang, thổi vỏ lụa,... chỉ cần dăm ba người điều khiển máy là đã đáp ứng được. Nhưng, với công việc phân loại, sắp xếp, đóng gói hạt điều thì lại phải làm thủ công, vì thế các cơ sở phải thuê thêm nhân lực làm hàng phục vụ Tết.

Chị Lan, nhân công làm việc trong khâu xếp điều vào hộp tại xưởng Hồng Phát (xã Phước Tín, thị xã Phước Long) cho biết, hầu như các tháng cuối năm các cơ sở chế biến điều không chỉ hàng bán ngoài, mà còn đưa vào các siêu thị, đại lí với số lượng lớn, nên các vựa đều phải tuyển thêm nhiều nhân công mới mong đáp ứng đủ đơn đặt hàng.

Xếp hạt điều cho thu nhập khá

Cũng như các công việc khác, ngày công của người lao động thường “quy định” trong khoảng từ 8-10 giờ; nhưng với nhân công làm việc tại các cơ sở chế biến hạt điều thường phải làm việc hơn 10 giờ, thậm chí tới hơn 11 giờ/ngày.

Chị Lê Thị Thu, ở xã Đức Liễu, huyện Bù Đăng, làm nhân viên xếp hạt điều, có “thâm niên” 6 năm nay cho một cơ sở chế biến điều trong xã cho biết, hầu như năm nào vào dịp cuối năm cơ sở chế biến điều gần nhà tuyển nhân viên là chị lại tới làm. Nơi chị làm thường trả tiền theo cách tính công nhật cho nhân viên, nghĩa là mọi người làm từ 7 giờ sáng cho tới 7 giờ tối mới nghỉ (được ăn và nghỉ trưa 1 giờ) và nhận 300.000 đồng/người. Đó là thu nhập không nhỏ so với mặt bằng chung ở làng quê.

Qua tìm hiểu thực tế tôi thấy, những năm trước đại đa số các cơ sở chế biến điều đều trả tiền thuê nhân công thời vụ làm công việc lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều theo hình thức công nhật, nghĩa là bao một bữa ăn trưa, cùng mức tiền công trả theo đầu người. Thế nhưng, trong khoảng vài năm trở lại đây, không ít cơ sở đã chuyển qua hình thức khoán, trả tiền công lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều qua sản phẩm trên đầu hộp, gói sản phẩm. Ví dụ, khi sắp xếp 1 hộp điều hoàn chỉnh, với trọng lượng 500gram, người lao động được trả công từ 1.500 đồng tới 2.000 đồng/hộp. Có người xếp một ngày được từ 150 hộp đến 170 hộp; nhưng những người làm chăm chỉ, xếp nhanh, một ngày được tới 200 hộp, thậm chí nhiều hơn, vì thế mà tiền công cũng tăng cao. Hình thức khoán sản phẩm được rất nhiều nhân công thời vụ “đón nhận” với niềm vui, bởi những người làm nhanh, làm chăm chỉ, họ sẽ có mức thu nhập cao hơn, thậm chí có người được hơn 400.000 đồng/ngày.

Tiếp xúc, trò chuyện với nhiều người làm việc thời vụ xếp điều ở Bình Phước, chúng tôi được biết, với việc làm ổn định trong khoảng vài tháng cuối năm, cùng mức thu nhập khá, đại đa số người lao động yên tâm làm việc.