Kì 2: Không hỗ trợ khi thu hồi đất của dân, phân lô bán nền trái pháp luật trên đất thu hồi để xây dựng chợ

Về chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất, Nghị định số 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ quy định rất rõ gồm các khoản: Hỗ trợ di chuyển (Điều 27), Hỗ trợ ổn định đời sống và ổn định sản xuất (Điều 28), Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm (Điều 29)… Đặc biệt chú ý, Khoản 1, Điều 29 Nghị định này quy định rất cụ thể: “Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, khi bị thu hồi trên 30% diện tích đất sản xuất nông nghiệp, thì được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người trong độ tuổi lao động; mức hỗ trợ và số lao động cụ thể được hỗ trợ do UBND cấp tỉnh quy định cho phù hợp với thực tế ở địa phương”. Do đó, việc chính quyền huyện Bát Xát thu hồi đất, mà chỉ bồi thường với giá rẻ mạt, mà không hỗ trợ cho các hộ dân, là trái pháp luật.

Nhằm để dân bớt thiệt thòi khi mất tư liệu sản xuất vì bị thu hồi đất nông nghiệp, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 197/2004/NĐ-CP, tại Khoản 2, Điều 10 quy định: “Đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư, đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư, ngoài việc được bồi thường theo giá đất nông nghiệp cùng mục đích sử dụng, còn được hỗ trợ bằng tiền; giá tính hỗ trợ từ 20% đến 50% giá đất ở liền kề; mức hỗ trợ cụ thể do UBND cấp tỉnh quyết định cho phù hợp với thực tế tại địa phương”. Bộ Tài chính cụ thể hóa quy định này bằng hướng dẫn tại Thông tư số 116/2004/TT-BTC. Tại Khoản 4.3, Mục 2 Thông tư này quy định về đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư như sau: “Đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư phải là thửa đất nằm trong khu dân cư”. Điều này phải được hiểu, khu đất nông nghiệp không nằm riêng rẽ một nơi khác biệt, mà nằm ngay trong khu dân cư, thì được xác định là “đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư”.

Cảnh lụp xụp của chợ tạm kéo dài hơn 14 năm, chính quyền bắt dân phải tự làm lấy các gian hàng

Thế nhưng, chính quyền huyện Bát Xát cố tình không hiểu theo hướng này. Tại Văn bản số 77/UBND-TTr ngày 22/1/2013, trả lời đơn đề nghị của ông Vũ Tiến Hùng và các hộ dân, UBND huyện cũng dẫn Thông tư số 116/2004/TT-BTC, nhưng lại cho rằng: “đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư, đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư, là thửa đất có ít nhất một mặt tiếp giáp với đất ở trong khu dân cư”. UBND huyện cũng dẫn Điều 10 Quyết định số 68/2007/QĐ-UBND ngày 14/9/2007 của UBND tỉnh Lào Cai: “đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư, đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư, là thửa đất có ít nhất một mặt tiếp giáp với đất ở của chính hộ gia đình bị thu hồi”. Từ đó xác định: “không hộ nào hội tụ đầy đủ các quy định được hỗ trợ đất nông nghiệp và đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư, theo Nghị định số 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ...”, để giải thích cho việc không thực hiện hỗ trợ các hộ dân khi thu hồi đất nông nghiệp của họ, theo quy định của pháp luật.

Khu vực này các hộ đấu thầu giá 1,8 tỉ đồng/suất đất 200m2

Đây có thể coi là chiêu “đánh bùn sang ao” của chính quyền huyện Bát Xát, nhằn lấp liếm sai phạm. Ngay cả quy định tại Khoản 7.1, Điều 10 Quyết định số 68/2007/QĐ-UBND ngày 14/9/2007, UBND tỉnh Lào Cai cũng làm trái với Thông tư số 116/2004/TT-BCT của Bộ Tài chính. Nguyên văn Khoản 4.3, Mục 2 Thông tư số 116/2004/TT-BCT quy định: “Khoản 2 quy định về bồi thường đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư, đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư, ngoài việc được bồi thường theo giá đất nông nghiệp cùng loại còn được hỗ trợ bằng tiền. Giá đất tính hỗ trợ từ 20% đến 50% giá đất ở liền kề; hướng dẫn cụ thể như sau: - Đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư phải là thửa đất nằm trong khu dân cư; - Đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư là thửa đất có ít nhất một mặt tiếp giáp với đất ở trong khu dân cư”. Như vậy, theo hướng dẫn thì có 2 loại đất riêng rẽ gồm: Đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư và Đất vườn ao liền kề với đất ở, phải được tách ra quy định riêng rẽ, thì UBND tỉnh Lào Cai lại gom làm một, gây thiệt hại cho người nông dân bị thu hồi đất. Theo quy định tại Điều 10 Quyết định số 68/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lào Cai, ngoài được bồi thường theo giá đất nông nghiệp, người có đất bị thu hồi còn được hỗ trợ bằng 20% giá đất ở liền kề.

Quyết định số 68/2007/QĐ-UBND ngày 14/9/2007 của UBND tỉnh Lào Cai, có nội dung trái với Thông tư số 116/2004/TT-BCT của Bộ Tài chính

Xác minh thực tế cho thấy, diện tích đất gần 70 hộ dân bị thu hồi vào Dự án xây dựng chợ trung tâm huyện Bát Xát nằm trong khu dân cư, phù hợp với hướng dẫn tại Khoản 3.4, Mục 2 Thông tư số 116/2004/TT-BCT của Bộ Tài chính, phải được hỗ trợ bằng 20% giá đất ở liền kề. Việc chính quyền huyện Bát Xát không tính cho các hộ dân khoản hỗ trợ này, là trái pháp luật, xâm hại nghiêm trọng đến quyền lợi hợp pháp của các hộ dân.

Quyết định thu hồi đất số 376/QĐ-UBND ngày 5/12/2005 của UBND huyện Bát Xát, tại Điều 1 ghi: “Nay thu hồi 45.574m2 đất nông nghiệp (Lúa 2 vụ) của 66 hộ gia đình tại thị trấn Bát Xát, huyện Bát Xát, để xây dựng công trình Chợ trung tâm huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai...”. Có nghĩa rằng, đất thu hồi chỉ để xây dựng chợ trung tâm, không sử dụng vào bất cứ mục đích nào ngoài việc xây dựng chợ. Do đó, dù biết chính quyền huyện thu hồi đất trái pháp luật, nhưng các hộ dân vẫn tự nguyện bàn giao đất cho chính quyền.

Khu vực này các hộ đấu thầu giá 1,8 tỉ đồng/suất đất 200m2

Thế nhưng thực tế cho thấy, sau gần 14 năm kể từ ngày thu hồi đất, nơi đây chỉ tồn tại một cái chợ tạm nhom nhem, các gian hàng đều do người dân tự xây dựng. Còn lại là những diện tích đất bỏ hoang và đất do chính quyền huyện phân lô bán nền. Hiện khu vực này xuất hiện nhiều hộ dân mua đất đấu giá, đã và đang tiến hành xây dựng nhà cao tầng kiên cố. Ai, pháp luật nào cho phép chính quyền huyện Bát Xát thực hiện hành vi trái pháp luật này? Và, nếu phân lô bán nền như vậy, thì đây đâu còn là dự án phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng? Nhân dân thắc mắc: “Quy hoạch, kế hoạch thực hiện dự án làm chợ trung tâm, mục đích xây dựng chợ, nhưng UBND huyện lại mang đất bán đấu giá, là trái quy định của pháp luật... Thu hồi đất của dân với giá vô cùng rẻ mạt, nhưng bán đấu giá với giá gấp hàng trăm lần, có người dân nào rơi vào tình cảnh này mà không bức xúc, không cảm thấy oan ức?”. Người dân cần được biết, tiền bán đấu giá đất phục vụ mục đích gì, danh sách trúng đấu giá gồm những ai? Quy trình đấu giá, tổ chức đấu giá như thế nào?

Cổng vào chợ tạm, vẫn ngổn ngang, mặc dù đã trải qua hơn 14 năm kể từ ngày bắt đầu dự án

Người dân cho biết, chính quyền huyện bán đấu giá đất với giá cao hơn rất nhiều so với giá bồi thường đất cho dân, có khu lên tới 1,8 tỉ đồng/suất 200m2 đất. Như vậy, tính ra bằng 9 triệu đồng/m2, trong khi bồi thường cho dân chỉ 8.000 đến 9.000 đồng/m2, chỉ cần làm con tính rất sơ đẳng, cũng thấy quá siêu lợi nhuận. Nhưng, nếu công khai thông tin, số tiền bán đấu giá đất được bao nhiêu, sử dụng vào mục đích gì, thì người dân đỡ bức xúc.

Khu đất 1,3ha nằm trong diện tích dự trù xây dựng chợ mới, nhưng bỏ hoang từ năm 2005 đến nay

Chúng tôi xin mượn ý kiến trong đơn gửi các cơ quan: Tạp chí Người cao tuổi, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ, Đài Truyền hình kĩ thuật số Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Văn phòng luật sư Đồng đội, Văn phòng luật sư Interla... để kết bài báo này: “Chúng tôi khẩn thiết kinh mong các lãnh đạo liêm chính thương dân một lần, lắng nghe chúng tôi, trả lời chúng tôi được rõ những thắc mắc nêu tại đơn này. Được chính quyền quan tâm, oan ức được giãi bày, chúng tôi cam đoan dừng mọi khiếu nại, kiến nghị”.