Theo tờ Deutsche Welle (Đức), bất cứ ai ở Iraq muốn mua ô tô hoặc một căn nhà trong thời gian này đều gặp phải một cú sốc. Bởi từ ngày 14/5, chính phủ Iraq tuyên bố cấm thực hiện các giao dịch cá nhân hoặc kinh doanh bằng đồng đô la Mỹ.

Những người Iraq thường mua những món hàng đắt tiền bằng USD do đồng dinar của họ mất giá. Để mua ô tô hoặc nhà, họ sẽ cần vài túi lớn chứa đầy tiền giấy dinar, bởi vậy, họ thường sử dụng USD để thay thế.

Trong nhiều thập kỉ, đồng đô la Mỹ là loại tiền tệ giá trị nhất ở Trung Đông, nhưng điều đó đang bắt đầu thay đổi. Trong vài tháng qua, các chính trị gia cấp cao ở một số quốc gia Trung Đông đã đưa ra những tuyên bố cho thấy sự thống trị của đồng USD trong khu vực có thể suy giảm.

Tại Iraq, các nhà chức trách Mỹ đã gây khó khăn hơn cho việc đưa USD vào nước này - bởi lo rằng tiền mặt của Mỹ sẽ được chuyển lậu sang Chính phủ Iran láng giềng, vốn đang bị trừng phạt, nhưng được nhiều chính trị gia Iraq ngầm ủng hộ. Sự thiếu hụt USD này dẫn đến sự biến động về giá trị của đồng dinar của Iraq.

Các nước Trung Đông cũng lo ngại các lệnh trừng phạt thứ cấp của phương Tây sẽ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của họ

Với các nước Trung Đông, Bộ trưởng Tài chính Saudi Arabia cho biết, nước này "sẵn sàng" bán dầu bằng các loại tiền tệ khác nhau, bao gồm cả đồng euro và đồng nhân dân tệ Trung Quốc. UAE cho biết, họ sẽ giao dịch với Ấn Độ bằng đồng rupee của Ấn Độ. Năm ngoái, Ai Cập đã công bố kế hoạch phát hành trái phiếu - nhằm giúp chính phủ huy động tiền - bằng đồng nhân dân tệ Trung Quốc.

Ngoài ra, các quốc gia Ai Cập, Saudi Arabia, UAE, Algeria và Bahrain cho biết, họ muốn tham gia khối địa chính trị được gọi là BRICS, hiện gồm các nước Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Nga đã thông báo tại một cuộc họp rằng vào tháng 6 sắp tới, BRICS sẽ thảo luận về việc thiết lập một loại tiền tệ mới cho thương mại xuyên biên giới giữa các thành viên.

Theo Bloomberg, đô la Mỹ hiện chiếm khoảng 58% dự trữ ngoại hối chính thức trên toàn cầu, giảm so với 73% vào năm 2001. Vào cuối những năm 1970, tỉ lệ này là 85%.

Các chuyên gia mà Deutsche Welle phỏng vấn đều đồng ý rằng có thể có hai lí do chính khiến người Trung Đông ngày càng sử dụng các loại tiền tệ khác. Đầu tiên là vấn đề liên quan đến cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Daniel McDowell, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Syracuse ở New York cho rằng, các biện pháp trừng phạt là một phần nguyên nhân rất quan trọng, lập luận rằng "Mỹ càng sử dụng đồng USD như một vũ khí trong chính sách đối ngoại, thì các đối thủ sẽ càng có xu hướng sử dụng các loại tiền tệ khác trong các hoạt động kinh tế quốc tế".

Hasan Alhasan, nhà nghiên cứu về chính sách Trung Đông của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại London, lưu ý: "Hiện tại, có rất nhiều tiền của Nga được giao dịch các nước ở Trung Đông và châu Á. Về cơ bản, đó là những quốc gia đã chọn không tuân thủ hoặc không thực thi các biện pháp trừng phạt của Mỹ hoặc EU".

Lí do thứ hai, chuyên gia này cho rằng, “Mỹ đang tìm cách viết lại các quy tắc của thị trường dầu mỏ toàn cầu -nhằm nhắm vào lợi ích của Nga - điều đó gây ra mối đe dọa chiến lược đối với Saudi Arabia”. Ngoài ra, việc Mỹ và EU đóng băng tài sản dự trữ của ngân hàng trung ương Nga đã khiến các nước Trung Đông lo ngại về Mỹ và EU "vũ khí hóa" chưa từng có đối với thương mại và tài chính quốc tế, trong bối cảnh xung đột ở Ukraine.

Đó là những lí do tại sao các quốc gia ở Trung Đông "đang chuẩn bị cho một thế giới đa cực hơn, nơi họ sẽ muốn có vị trí tốt nhất để hành động cả bên trong và bên ngoài các khu vực bị USD hóa"…